Shavkat Mirziyoyev 4-oktabr kuni professional taʼlim sifatini oshirish hamda aholini kasb-hunarga oʻqitish boʻyicha yangi tashabbuslar taqdimoti bilan tanishdi. Bu haqda Prezident matbuot xizmati xabar berdi. Iqtisodiyotni rivojlantirishda professional taʼlim alohida oʻrin tutishi qay etildi. Xususan, taraqqiy etgan davlatlarda oʻquvchilarning 75 foizigacha kasbiy taʼlim bilan qamrab olingan. Mamlakatda ham bu soha mehnat bozori talablari asosida rivojlantirib kelinmoqda. Oʻrta boʻgʻin mutaxassislari, asosan, ikki yoʻnalishda – Oliy taʼlim, fan va innovatsiyalar vazirligi tizimidagi kasb-hunar maktablari va texnikumlar hamda Kambagʻallikni qisqartirish va bandlik vazirligiga qarashli monomarkazlarda tayyorlanmoqda. Bugungi kunda 689 ta professional taʼlim muassasasida 714 ta kasb va mutaxassislik hamda 20 ta “Ishga marhamat” monomarkazida aholiga 54 ta kasb va 6 ta xorijiy til oʻrgatilmoqda. Oʻquvchilarga bir vaqtda ham oʻqish, ham ishlab daromad topish imkonini beradigan “dual taʼlim” shakli joriy etildi. Bu tizim samarasida 2 ming korxona bilan birgalikda 6 ming yigit-qiz oʻqitilmoqda. Shuningdek, yoshlarga 9-sinfdan keyin kasb-hunar maktabi, 11-sinfdan esa kollej va texnikumda turli mutaxassisliklar oʻrgatilmoqda. Shu bilan birga, sohada muayyan boʻshliqlar ham borligi aytildi. Ayrim taʼlim dasturlari hayot talabi bilan bogʻlanmagan. Professional taʼlim maktab oʻquvchilarini oʻziga jalb qila olmayapti. Oqibatda mavjud quvvatlar toʻla ishlatilmayapti. Monomarkazlar oʻrta boʻgʻin kadrlariga boʻlgan ehtiyojni toʻliq qondira olmayapti. Bitiruvchilarga malaka razryadi berish joriy etilmagani sababli ular qoʻshimcha imtihon topshiryapti. Tashqi mehnat migratsiyasi agentligi bilan professional taʼlim oʻrtasida hamkorlik yoʻq. Chet tillarini oʻrgatish va tasdiqlovchi hujjat berish boʻyicha ishlar yetarli emas. Ushbu kamchiliklarni bartaraf etib, kasbga oʻqitish sifatini oshirish maqsadida tegishli vazirliklar tomonidan yangi takliflar ishlab chiqilgan. Taqdimotda mutasaddilar shu borada atroflicha axborot berdi. Mazkur takliflarda xorijiy taʼlim dasturlarini joriy etish, bitiruvchilar malakasining ichki va tashqi bozorda tan olinishini taʼminlash, oʻquvchilarni kollej va texnikumlarga kengroq jalb etish, monomarkazlarda kasbga oʻqitish sifatini yaxshilash chora-tadbirlari nazarda tutilgan. Davlat rahbari ushbu takliflarni takomillashtirish boʻyicha qoʻshimcha topshiriqlar berdi. Aholi bandligi eng muhim masala ekani, yoshlarga kasb-hunarlarni tumanlar ixtisoslashuvidan hamda korxonalar ehtiyojidan kelib chiqib, aniq yoʻnalishlar boʻyicha oʻrgatish kerakligi taʼkidlandi. Kasblar va professional taʼlim klassifikatorlarini bosqichma-bosqich yangilab, xalqaro standartlarga muvofiqlashtirish, professional taʼlim muassasalarini maktab va oliy oʻquv yurtlari bilan uzviy bogʻlash muhimligi aytildi. Oliy taʼlim, fan va innovatsiyalar vazirligi barcha kasb-hunar taʼlimi muassasalarini yaxlit tizim sifatida muvofiqlashtirishi belgilandi. Kelgusi oʻquv yilidan har bir viloyatda dunyo tan olgan dastur asosida kasb-hunarga oʻqitish yoʻlga qoʻyiladi. Ularning bitiruvchilari xalqaro malaka va xorijiy til sertifikatiga ega boʻladi. Shuningdek, ilgʻor kasbiy taʼlim va kasbga oʻqitish sifatini taʼminlash mezonlari tatbiq etiladi. Monomarkazlarda kasblar ish beruvchilarning buyurtmasi asosida oʻqitiladi, bu bitiruvchilarning ishga joylashishida muhim omil boʻladi. Mutasaddilarga professional taʼlim tizimini rivojlantirishning yilma-yil dasturini ishlab chiqish vazifasi qoʻyildi.

O‘zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim, fan va innovasiyalar vazirligining 2023-yil 26-iyuldagi Professional ta’lim tizimida “Eng yaxshi raqamli ta’lim resurslari” Respublika ko‘rik-tanlovini o‘tkazish to‘g‘risidagi 329-sonli hamda 2023-yil 6-sentabrdagi “Professional ta’lim muassasalarda ta’lim sifatini ta’minlash uchun ochiq dars va master-klasslarni tashkil etish va o‘tkazish tartibi to‘g‘risida”gi 408-sonli buyrug‘i asosida seminar tashkil etildi. Seminar davomida raqamli ta’lim resurslari platformasi, raqamli ta’lim resurslarini tayyorlash, Professional ta’lim tizimida “Eng yaxshi raqamli ta’lim resurslari” Respublika ko‘rik-tanlovining ta’lim muassasi bosqichini o‘tkazish, tanlovga kelib tushgan resurslarni baholash, ta’lim sifatini ta’minlash maqsadida ochiq dars va master-klasslarni tashkil etish bo‘yicha ma’lumot berildi. Yuqoridagilar yuzasidan fikr, mulohazalar va takliflar bildirildi. Seminarda Institut professor-о‘qituvchilari, mutaxassislar hamda malaka oshirish bо‘yicha kelgan rahbar xodimlar ishtirok etishdi. Ishtirokchilar o‘zlarini qiziqtirgan savollariga atroflicha javob oldilar.

Joriy yilning 31-mart sanasida Oliy taʼlim, fan va innovatsiyalar vaziri, akademik Ibrohim Abdurahmonov Urganch davlat universiteti Madaniyat saroyida Xorazm viloyatidagi oliy taʼlim muassasalari rahbarlari, professor-oʻqituvchilari va talaba-yoshlar bilan uchrashdi. Unda vazir soʻnggi yillarda mamlakatimiz oliy taʼlim tizimidagi tub oʻzgarishlar, taʼlim jarayonini sifat jihatidan yuqori darajaga koʻtarish boʻyicha olib borilayotgan ishlar hamda kelgusidagi vazifalarga toʻxtaldi. Suhbat davomida I.Abdurahmonov qator taklif va tavsiyalarni ilgari surib, taʼlim va tarbiya jarayonida har bir professor-oʻqituvchi dars jarayonlari avvalida, albatta, buyuk ajdodlarimiz Al-Xorazmiy, Jaloliddin Manguberdi siymolari haqida talaba-yoshlarga yangi-yangi maʼlumotlar berib borishi lozimligini taʼkidladi. Har bir taʼlim muassasasi butun bir jamoani birlashtiradigan, unda faxr-iftixor tuygʻusini shakllantiradigan “Sharaf kodeksi”ni yaratishi, taʼlim jarayonida professorlardan unumli foydalanish maqsadida “Teaching assistant” va “Researching assistant” lavozimlarini joriy qilishi lozimligini bildirdi. Xorazmlik olimlar, professor-oʻqituvchilar hamda talaba-yoshlar sohada amalga oshirilayotgan ishlarni yanada takomillashtirish, yoshlar tashabbuslarini qoʻllab-quvvatlash borasida fikr va takliflarini bildirishdi. Xususan, yoshlar oʻzlarining startap hamda innovatsion loyihalarining mohiyati va amaliyotdagi ahamiyati haqida gapirib berdilar, vazirdan ushbu loyihalarni qoʻllab-quvvatlanishini soʻradilar. Vazir barcha bildirilgan taklif va tashabbuslarni tinglab, ularning ijobiy hal etilishi hamda qoʻllab-quvvatlanishini alohida taʼkidladi, bu borada masʼullarga tegishli topshiriqlar berdi.

Pedagogik innovatsiyalar, kasb-hunar ta’limi boshqaruv hamda pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularni malakasini oshirish instituti professional ta’lim muassalarida dual ta’limni joriy qilish orqali kadrlar tayyorlash sifatini oshirishga yo‘naltirilgan “O‘rta Osiyoda professional taʼlim – Oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqish sohasida tizimli yondashuvlarga ko‘mak” hamda “Professional ta’lim tizimida kadrlar tayyorlashning dual tizimini joriy etishning o‘quv me’yoriy asoslari va metodik ta’minotini yaratish” loyihalari hamkorligida joriy yilning 30-noyabr – 2-dekabr kunlari “Dual ta’lim dasturlari doirasida o‘qitish jarayonini samarali rejalashtirish va boshqarish” mavzuida tajribali xalqaro ekspertlar ishtirokida amaliy seminar-trening o‘tkazdi. Seminar-treningda viloyatlar va Toshkent shahridan professional taʼlim muassalarida dual taʼlim jarayonida faol ishtirok etuvchi masʼul mutaxassislar, shuningdek hamkor korxonalar xodimlari ishtirok etadilar. Seminar-trening doirasida ishlab chiqarish korxonalarida “kadr tayyorlashda ta’lim muassasa-korxona hamkorligi” bo‘yicha amaliy mashg‘ulotlar uyushtirildi. Mashg‘ulotlarda ishtirokchilar dual ta’lim yo‘nalishi bo‘yicha xalqaro trenerlar bilan birgalikda O‘zbekiston kasb-hunar ta’limi tizimiga dual ta’limni joriy etish istiqbollari va yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan qiyinchiliklarni faol muhokama qildilar. Shubhasiz, olingan natijalar zamonaviy professional ta’lim tizimi rivoji uchun qulay sharoit yaratish maqsadida, xususiy sektor bilan davlat o‘rtasidagi hamkorlikni mamlakat va hududlar darajasida takomillashtirishga xizmat qiladi.

Namangan shahar 2-son kasb-hunar maktabida 9 ta kasb bo‘yicha “Kompyuter grafikasi va dizayn operatori”, “Gaz va suv iste'mol nazoratchi operatori”, “Payvandlovchi”, “Tokar'”, “Frezerlovchi”, “Tikuvchi”, “Elektromontyor”, “Avtomobillarni ta'mirlash chilangari” va “Oqava suv iste’moli nazoratchisi” kabi yo‘nalishlarda 1108 nafar o‘quvchilar tahsil olishadi. 2021-yil 24-dekabrda mazkur kasb-hunar maktabida o‘quvchilarning bajargan ishlari hamda ixtirolari yuzasidan o‘tkazilgan ko‘rik tanlovining kasb-hunar maktabi bosqichi bo‘lib o‘tdi. Mazkur tadbirda ta’lim olayotgan quyidagi o‘quvchilar ikkilamchi xom ashyolardan foydalanib uy-ro‘zg‘or buyumlari, tikuv buyumlari, bolalar o‘yinchoqlari va ko‘ngil ochar musiqiy ovoz eshittirgichlarini, shuningdek yangi innovatsion g‘oyalarni qo‘llagan holda inkubator, tungi sharoitda velosipedda qulaylik yaratuvchi mayoq, kompyuter grafikasi asosida kiyimlarni modellash va loyihalashtirish, quyosh nuridan quvvatlanuvchi uy nazorat kamerasi kabi jihozlar tayyorlab, buyurtma asosida aholiga yetkazib berishmoqda. Shuningdek iqtidorli yoshlar o‘zlarini va oilasini moddiy tomondan qo‘llab-quvvatlashmoqda. Tadbirda innovatsion g‘oyalar bilan ishtirok etgan iste’dodli yoshlar qo‘yidagi ishlari bilan qatnashishdi. Lutfullaev Sayyod Saydullo o‘g‘li 2005 yil tug‘ilgan. Mazkur kollejda “Tokar'” yo‘nalishida ta’lim oladi. O‘qishdan tashqari payt yong‘oq daraxti yog‘ochidan tovoq, vaza, piyola va oshxona jihozlari yasaydi. Daromadi bir oyda 10-15 million so‘mni tashkil etadi. Mamajonov Obidxon Maxmudjon o‘g‘li kollejda “Elektromontyor” yo‘nalishda o‘qiydi. U bugungi tadbirda o‘zi ixtiro etgan velosipedga tungi yoritgich va burilgich jihozlari bilan qatnashdi. U ham ushbu jihozlarni o‘rnatishdan o‘ziga daromad qilishni yo‘lga qo‘ygan. Mazkur kollejning shu yo‘nalishida yana bir iste’dodli yoshlarimizdan biri Tursunov Yaxyoxon Odilxon o‘g‘li kuygan motor cho‘lg‘amlarini qayta ta'mirlab sotadi. Ushbu darsdan tashqari vaqtida ishlagan xizmatida oyiga 10-14 million so‘m daromad topib oilasiga kattagina moddiy yordam berib kelmoqda. Manba: edu.uz