2023-yil 9-iyun kuni Pedagogik innovatsiyalar institutida professor-o‘qituvchilar hamda tinglovchilar uchun “O‘zbekistonning chekka hududlarida bandlikka ko‘maklashish ko‘nikmalarini rivojlantirish” loyihasi doirasida YUNESKOning sifat kafolati eksperti Belinda Smit tomonidan “Sifat kafolati va takomilashish” mavzusida seminar-trening o‘tkazildi. Seminar-treningda professional ta’lim sifatini ta’minlash tizimlari, sifat mezonlari va ko‘rsatkichlariga asoslangan tashqi va ichki baholash mexanizmlari haqida tushunchalar berildi. Shuningdek, professional ta’limda sifat kafolatining asosiy komponentlari, ya’ni sifat madaniyatini rivojlantirish, sifat siklidan foydalanish, ichki sifat menejmenti tizimi, ichki va tashqi baholash, sifatni yaxshilashni rejalashtirish to‘g‘risida ma’lumotlar berildi. Seminar-treningda ishtirokchilar o‘zlarini qiziqtirgan savollarga javob oldilar.

Mutaxassislarning fikricha, malakali kadrlar yetishmasligi mamlakat iqtisodiyotini rivojlantirishga toʻsqinlik qilmoqda. Oʻzbekiston Osiyo taraqqiyot banki bilan birgalikda “Zamonaviy iqtisodiyot uchun koʻnikmalarni rivojlantirish” loyihasini amalga oshirishga kirishmoqda. Bu haqda Spotʼga Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi xabar berdi. Vazirlar Mahkamasining 2-fevraldagi qarori bilan loyihani amalga oshirish rejasi tasdiqlandi. Uni amalga oshirish bilan Oʻzbekiston tomonidan Mehnat vazirligi va Oliy taʼlim vazirligi shugʻullanadi. Loyiha byudjeti $162 mln ni tashkil etadi, shundan $93 mln OTB mablagʻlari hisobidan ajratiladi. Ushbu tashabbus mehnat bozori va kasb-hunar taʼlimi tizimi oʻrtasidagi aloqani mustahkamlaydi. Bundan tashqari, bu ishsizlar va yoshlarni kasb-hunarga oʻqitish sifatini oshirishga, bandlik va ish beruvchilar qoniqishini oshirishga xizmat qiladi. Mutaxassislarning fikricha, Oʻzbekiston iqtisodiyoti barqaror oʻsib borayotganiga qaramay, malakali kadrlar yetishmasligi uning rivojlanishi va xorijiy sarmoyalarni jalb etishiga toʻsqinlik qilmoqda (buni Jahon banki ham taʼkidlagan). OTB maʼlumotlariga koʻra, firmalarning 35%i oʻsish uchun toʻsiq sifatida malaka yetishmasligini koʻrsatadi. Sanoat korxonalarining 49%i malakali ishchilarni topishda muammolarga duch kelmoqda. Hukumat kasb-hunar taʼlimi va kadrlar tayyorlashni takomillashtirish boʻyicha qator chora-tadbirlarni amalga oshirdi. Ushbu loyiha ularni amalga oshirishni qoʻllab-quvvatlash maqsadida ishlab chiqilgan, deya taʼkidlaydi vazirlik. Loyiha Mehnat vazirligi tizimidagi 14 ta kasb-hunarga oʻqitish markazlari hamda 6 ta kollej va texnikumlarning infratuzilmasini yaxshilashga xizmat qiladi. Ularga zamonaviy oʻquv va oʻquv-ishlab chiqarish uskunalari, taʼmirlash ustaxonalari xarid qilinadi. Bundan tashqari, kasb-hunar taʼlimi tashkilotlari uchun oʻquv dasturlari, talablar va standartlar ishlab chiqiladi. Kasbiy malaka oshirish boʻyicha milliy va tarmoq kengashlarini tashkil etish. Shuningdek, 2021-yil oktyabr oyida tashkil etilgan Mehnat bozorini oʻrganish institutining salohiyatini kuchaytirish rejalashtirilgan. Ushbu qadam mehnat bozori toʻgʻrisidagi maʼlumotlarni toʻplash va tahlil qilishni, shuningdek, ishchi kuchiga boʻlgan talabni prognoz qilishni yaxshilashga yordam beradi. Loyiha aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlarini, xususan, ayollar va imkoniyati cheklangan shaxslarni kasbga oʻqitishni qoʻllab-quvvatlaydi. Bundan tashqari, oʻqituvchilar, instruktorlar va ishlab chiqarish taʼlimi ustalari oʻz malakalarini oshiradilar. Loyiha kamida quyidagilarga yordam berishi kutilmoqda: 10 000 nafar texnikum va kasb-hunar talabalari; 48 ming ish izlovchi, shu jumladan 500 nafar nogironlar; kollejlar va texnikumlarda 600 ixtisoslashtirilgan oʻqituvchi va oʻqituvchilar; Ushbu muassasalarning 100 nafar rahbarlari va xodimlari; Davlat bandlik xizmati tizimida 1200 nafar xodim va 210 nafar rahbar. Manba: spot.uz

Pedagogik innovatsiyalar, kasb-hunar ta’limi boshqaruv hamda pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularni malakasini oshirish instituti professional ta’lim muassalarida dual ta’limni joriy qilish orqali kadrlar tayyorlash sifatini oshirishga yo‘naltirilgan “O‘rta Osiyoda professional taʼlim – Oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqish sohasida tizimli yondashuvlarga ko‘mak” hamda “Professional ta’lim tizimida kadrlar tayyorlashning dual tizimini joriy etishning o‘quv me’yoriy asoslari va metodik ta’minotini yaratish” loyihalari hamkorligida joriy yilning 30-noyabr – 2-dekabr kunlari “Dual ta’lim dasturlari doirasida o‘qitish jarayonini samarali rejalashtirish va boshqarish” mavzuida tajribali xalqaro ekspertlar ishtirokida amaliy seminar-trening o‘tkazdi. Seminar-treningda viloyatlar va Toshkent shahridan professional taʼlim muassalarida dual taʼlim jarayonida faol ishtirok etuvchi masʼul mutaxassislar, shuningdek hamkor korxonalar xodimlari ishtirok etadilar. Seminar-trening doirasida ishlab chiqarish korxonalarida “kadr tayyorlashda ta’lim muassasa-korxona hamkorligi” bo‘yicha amaliy mashg‘ulotlar uyushtirildi. Mashg‘ulotlarda ishtirokchilar dual ta’lim yo‘nalishi bo‘yicha xalqaro trenerlar bilan birgalikda O‘zbekiston kasb-hunar ta’limi tizimiga dual ta’limni joriy etish istiqbollari va yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan qiyinchiliklarni faol muhokama qildilar. Shubhasiz, olingan natijalar zamonaviy professional ta’lim tizimi rivoji uchun qulay sharoit yaratish maqsadida, xususiy sektor bilan davlat o‘rtasidagi hamkorlikni mamlakat va hududlar darajasida takomillashtirishga xizmat qiladi.

Shavkat Mirziyoyev 4-oktabr kuni professional taʼlim sifatini oshirish hamda aholini kasb-hunarga oʻqitish boʻyicha yangi tashabbuslar taqdimoti bilan tanishdi. Bu haqda Prezident matbuot xizmati xabar berdi. Iqtisodiyotni rivojlantirishda professional taʼlim alohida oʻrin tutishi qay etildi. Xususan, taraqqiy etgan davlatlarda oʻquvchilarning 75 foizigacha kasbiy taʼlim bilan qamrab olingan. Mamlakatda ham bu soha mehnat bozori talablari asosida rivojlantirib kelinmoqda. Oʻrta boʻgʻin mutaxassislari, asosan, ikki yoʻnalishda – Oliy taʼlim, fan va innovatsiyalar vazirligi tizimidagi kasb-hunar maktablari va texnikumlar hamda Kambagʻallikni qisqartirish va bandlik vazirligiga qarashli monomarkazlarda tayyorlanmoqda. Bugungi kunda 689 ta professional taʼlim muassasasida 714 ta kasb va mutaxassislik hamda 20 ta “Ishga marhamat” monomarkazida aholiga 54 ta kasb va 6 ta xorijiy til oʻrgatilmoqda. Oʻquvchilarga bir vaqtda ham oʻqish, ham ishlab daromad topish imkonini beradigan “dual taʼlim” shakli joriy etildi. Bu tizim samarasida 2 ming korxona bilan birgalikda 6 ming yigit-qiz oʻqitilmoqda. Shuningdek, yoshlarga 9-sinfdan keyin kasb-hunar maktabi, 11-sinfdan esa kollej va texnikumda turli mutaxassisliklar oʻrgatilmoqda. Shu bilan birga, sohada muayyan boʻshliqlar ham borligi aytildi. Ayrim taʼlim dasturlari hayot talabi bilan bogʻlanmagan. Professional taʼlim maktab oʻquvchilarini oʻziga jalb qila olmayapti. Oqibatda mavjud quvvatlar toʻla ishlatilmayapti. Monomarkazlar oʻrta boʻgʻin kadrlariga boʻlgan ehtiyojni toʻliq qondira olmayapti. Bitiruvchilarga malaka razryadi berish joriy etilmagani sababli ular qoʻshimcha imtihon topshiryapti. Tashqi mehnat migratsiyasi agentligi bilan professional taʼlim oʻrtasida hamkorlik yoʻq. Chet tillarini oʻrgatish va tasdiqlovchi hujjat berish boʻyicha ishlar yetarli emas. Ushbu kamchiliklarni bartaraf etib, kasbga oʻqitish sifatini oshirish maqsadida tegishli vazirliklar tomonidan yangi takliflar ishlab chiqilgan. Taqdimotda mutasaddilar shu borada atroflicha axborot berdi. Mazkur takliflarda xorijiy taʼlim dasturlarini joriy etish, bitiruvchilar malakasining ichki va tashqi bozorda tan olinishini taʼminlash, oʻquvchilarni kollej va texnikumlarga kengroq jalb etish, monomarkazlarda kasbga oʻqitish sifatini yaxshilash chora-tadbirlari nazarda tutilgan. Davlat rahbari ushbu takliflarni takomillashtirish boʻyicha qoʻshimcha topshiriqlar berdi. Aholi bandligi eng muhim masala ekani, yoshlarga kasb-hunarlarni tumanlar ixtisoslashuvidan hamda korxonalar ehtiyojidan kelib chiqib, aniq yoʻnalishlar boʻyicha oʻrgatish kerakligi taʼkidlandi. Kasblar va professional taʼlim klassifikatorlarini bosqichma-bosqich yangilab, xalqaro standartlarga muvofiqlashtirish, professional taʼlim muassasalarini maktab va oliy oʻquv yurtlari bilan uzviy bogʻlash muhimligi aytildi. Oliy taʼlim, fan va innovatsiyalar vazirligi barcha kasb-hunar taʼlimi muassasalarini yaxlit tizim sifatida muvofiqlashtirishi belgilandi. Kelgusi oʻquv yilidan har bir viloyatda dunyo tan olgan dastur asosida kasb-hunarga oʻqitish yoʻlga qoʻyiladi. Ularning bitiruvchilari xalqaro malaka va xorijiy til sertifikatiga ega boʻladi. Shuningdek, ilgʻor kasbiy taʼlim va kasbga oʻqitish sifatini taʼminlash mezonlari tatbiq etiladi. Monomarkazlarda kasblar ish beruvchilarning buyurtmasi asosida oʻqitiladi, bu bitiruvchilarning ishga joylashishida muhim omil boʻladi. Mutasaddilarga professional taʼlim tizimini rivojlantirishning yilma-yil dasturini ishlab chiqish vazifasi qoʻyildi.

2023-yilning 11-may kuni Pedagogik innovatsiyalar institutiga Shveytsariya Federal Texnologiya Universiteti (ETH Zurich) Ta’lim tizimi kafedrasi mudiri, professional ta’lim bo‘yicha ekspert, professor Ursula Renold va “Helvetas Swiss Intercooperation” kompaniyasining O‘zbekiston Respublikasidagi filialining “O‘zbekistonda kasb-hunar ta’limi sohasida islohotlarni qo‘llab-quvvatlash” loyiha rahbari Gabriyela Damian-Timoshenkolar tashrif buyurishdi. Tashrifi davomida “Professional ta’lim tizimini boshqarish asoslari va sifatni ta’minlash mexanizmlari hamda Professional ta’lim tizimida xususiy sektorni roli” mavzusida seminar tashkil etildi. Unda Pedagogik innovatsiyalar instituti mutaxassislari, ilmiy izlanuvchilari, professional ta’lim muassasalari rahbar va pedagoglari qatnashishdi. Seminarda professor Ursula Renold professional ta’lim tizimini boshqarish va sifatni ta’minlash mexanizmlari bo‘yicha amalga oshirilishi lozim bo‘lgan ishlar yuzasidan maslahatlar berdi hamda Yevropada bu borada amalaga oshirilgan ishlar bilan o‘rtoqlashdi. Seminarda ishtirokchilar о‘zlarini qiziqtirgan savollarga javob oldilar. Tashrif Helvetas Intercoorperation kompaniyasining O‘zbekistondagi filiali Shveytsariya elchixonasi tomonidan amalga oshirilayoitgan “O‘zbekistonda kasb-hunar ta’limi islohotlarini qo‘llab-quvvatlash” (VET4UZ) loyihasi ko‘magida amalga oshirildi