Oliy va o‘rta maxsus taʼlim vazirining professional taʼlimni rivojlantirish masalalari bo‘yicha o‘rinbosari Sadoqat Siddiqova Tashqi ishlar vaziri vazifasini bajaruvchi Vladimir Norov bilan uchrashdi. Unda davlat rahbari tomonidan aholini kasb-hunarga tayyorlash va professional taʼlim markazlar faoliyatini takomillashtirish bo‘yicha videoselektor yig‘ilishida belgilab berilgan vazifalarni amalga oshirishda ikki vazirlik o‘rtasidagi hamkorlikni kuchaytirish masalalari muhokama qilindi. Tashqi ishlar vazirligi va xorijdagi diplomatik vakolatxonalarning mamlakatimiz hududlarida tashkil etilayotgan professional tayyorgarlik markazlariga har tomonlama ko‘maklashishi to‘g‘risida kelishuvga erishildi. Xususan, dunyoning yetakchi mamlakatlari tajribasini o‘rganish asosida mazkur muassasalar faoliyatini yaxshilash bo‘yicha aniq, asosli takliflar ishlab chiqiladi. Ushbu markazlar faoliyatiga xorijiy mutaxassislar va konsalting kompaniyalarini jalb qilish rejalashtirilmoqda. O‘zbekistonlik mutaxassislarni o‘qitish bo‘yicha xorijiy tuzilmalar ishtirokida qo‘shma loyihalarni amalga oshirish ko‘zda tutilgan. Shuningdek, uchrashuv davomida mamlakatimizning chet eldagi har bir diplomatik vakolatxonasini hududlarimizdagi barcha kasbiy taʼlim markazlariga biriktirish taklif etildi. Manba: edu.uz

Unda 20 dan ortiq vazirlik va idoralar, ta’lim sifati sohasidagi xalqaro tashkilot va loyihalarning vakillari hamda ekspertlar ishtirok etdi. Xalqaro anjumanda EQAVETni professional ta’lim tizimiga joriy etish imkoniyatlari, bu yo‘nalishda amalga oshirilishi kerak bo‘lgan ustuvor vazifalar hamda ilg‘or xorijiy tajribalar bo‘yicha xalqaro va mahalliy ekspertlar taqdimotlari o‘tkazildi.

Keyingi yillarda yurtimizda ilm-fanga munosabat tubdan o‘zgardi. Ta’lim sohasini isloh etish, ilmiy va innovatsion faoliyatni har tomonlama qo‘llab- quvvatlashga qaratilgan islohotlarga keng yo‘l ochildi. Sifatli ta’lim xizmatlari ko‘rsatish, mehnat bozorining zamonaviy ehtiyojlariga mos yuqori malakali kadrlar tayyorlash yangilanishlarning pirovard maqsadiga aylandi. Shu islohotlar jarayonida kasb-hunar ta’limi sohasiga ham zamonaviy tamoyillar olib kirildi. Xalqaro andozalarga mos professional ta’lim tizimi joriy etildi. Xususan, davlatimiz rahbarining 2019 yil 6 sentabrdagi "Professional ta’lim tizimini yanada takomillashtirishga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida"gi farmoni mazkur islohotlarning mustahkam poydevoriga aylandi. Sababi, unga muvofiq, 2020-2021 o‘quv yilidan boshlab O‘zbekistonda Ta’limning xalqaro standart tasniflagichi darajalari bilan uyg‘unlashgan boshlang‘ich, o‘rta va o‘rta maxsus professional ta’lim darajalarini qamrab olgan professional o‘qitish tizimi hamda tabaqalashtirilgan o‘quv dasturlari joriy etiladigan ta’lim muassasalari tashkil qilindi. Mazkur dasturlar asosida tegishli kadrlar tayyorlaydigan o‘quv maskanlari ro‘yxati tasdiqlandi. Shunga hamohang tarzda professional o‘qitish tizimida tegishli ta’lim dasturlari joriy etilgan kasb-hunar maktablari, kollejlar va texnikumlardan iborat professional o‘quv muassasalari tarmog‘i yaratildi. Ayni paytda yurtimizda 339 ta kasb-hunar maktabi, 201 ta kollej, 185 ta texnikum faoliyat yurityapti. Harakatlar strategiyasidagi ijtimoiy sohani rivojlantirishning ustuvor yo‘nalishlarida uzluksiz ta’lim tizimini yanada takomillashtirish, sifatli ta’lim xizmatlari imkoniyatini oshirish, mehnat bozorining zamonaviy ehtiyojlariga mos yuqori malakali kadrlar tayyorlash siyosatini davom ettirish zarurligi qat’iy belgilab berilgan. Zotan, xalqaro mehnat bozori, integratsion jarayonlarning jadallashuvi, raqamlashtirish, sanoatdagi texnologik inqiloblar davri ham aynan shuni talab qilyapti. Zarur malaka va ko‘nikmalarga ega, raqobatbardosh o‘rta bo‘g‘in mutaxassislari xalqaro andozalarga mos, professional ta’lim tizimida tayyorlanadi. Shu ma’noda, Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining Kasb-hunar ta’limi tizimini innovatsion rivojlantirish, pedagog kadrlarning malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash instituti nafaqat ta’lim muassasalari, balki sohada innovatsion muhit, yangi makon yaratish ishlariga izchil kirishgan. Jumladan, tizimdagi rahbar va pedagog xodimlar uchun yangicha mezonlarda o‘quv kurslari tashkil etilyapti. Mazkur o‘quv yilida malaka oshirishning yigirmaga yaqin yangi moduli joriy qilindi. Ikki yuzdan ortiq vizuallashtirilgan va raqamlashtirilgan yangi elektron ta’lim resurslari bazasi yaratildi. Institut ayni paytda kasb-hunar ta’limini innovatsion rivojlantirish hamda rahbar va pedagog kadrlarni qayta tayyorlash, malakasini oshirish yo‘nalishlarida faoliyat olib bormoqda. Tizimni qisqa vaqt oralig‘ida rivojlantirish va jahon standartlariga to‘la moslashtirish maqsadida rivojlangan mamlakatlar hamda xalqaro tashkilotlarning ilg‘or tajribalari o‘rganilyapti. Jarayonda Germaniya, Shveysariya, Janubiy Koreya, Turkiya va Xitoy kabi davlatlar, YuNESKO, Britaniya kengashi, Germaniya xalqaro hamkorlik jamiyati, Osiyo taraqqiyot banki, Yevropa ta’lim fondi, Turkiya hamkorlik agentligi, Xitoyning Universitetlar uyushmasi kabi tashkilotlardan ikki yuzdan ortiq nufuzli ekspertlar jalb etildi. Ulardan zarur tajriba va xulosalar olindi. Belarus Respublikasining Professional ta’lim respublika instituti bilan professional ta’lim sifatini oshirish, milliy malaka tizimini joriy etish va WorldSkills standartlari asosida kadrlar tayyorlash yo‘nalishlarini qamrab olgan hamkorlik memorandumi imzolandi. Davlatimiz rahbari tomonidan xorijiy migrantlarni tayyorlash tizimini takomillashtirish bo‘yicha belgilab berilgan vazifalar doirasida Rossiya xalqlar do‘stligi instituti bilan hamkorlik o‘rnatilib, O‘zbekistonda uning vakolatxonasi ochildi. Bu migrantlarga rus tilida muloqot qilish va rus tilida kasb o‘rgatish imkonini kengaytiradi. Professional ta’lim rivoji sohada mehnat qilayotgan rahbar va pedagog xodimlar malakasini oshirish qay darajada sifatli yo‘lga qo‘yilganiga ham bevosita bog‘liq. Shu ma’noda, Vazirlar Mahkamasining joriy yil 26 fevraldagi "Professional ta’lim muassasalarining boshqaruv hamda pedagog kadrlarini qayta tayyorlash va malakasini oshirish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori bu boradagi mavjud muammo va kamchiliklarni bosqichma-bosqich bartaraf etish, ko‘zlangan maqsadga qisqa vaqt oralig‘ida erishishga xizmat qiladi. Qarorga muvofiq, rahbar va pedagog xodimlar, kasbiy faoliyat natijalari qayd etishning elektron portfoliosi (ta’lim platformasi) tizimi yo‘lga qo‘yildi. Shunga ko‘ra, kasbiy faoliyat natijalari va erishgan yutuqlariga, asosan, rahbarlar hamda pedagog xodimlar muqobil, masofaviy, malaka oshirish ta’lim muassasalari va uyg‘unlashgan holda malaka oshirishga jalb qilinadi. Shuningdek, qarorga asosan, bosh- qaruv va pedagog kadrlarning ilmiy-pedagogik salohiyatidan kelib chiqib, ularning kasbiy ehtiyojini qondirishga yo‘naltirilgan uzluksiz malaka oshirish shakllarini mustaqil tanlash hamda o‘zlashtirish imkoniyati yaratildi. Malaka oshirish o‘quv rejalariga bugungi kun talablaridan kelib chiqqan holda, boshqaruv kadrlarining faoliyatini amalga oshirish uchun zarur yangi modullar kiritilib, asosiy e’tibor amaliyotga qaratildi. O‘quv rejalardagi umumiy soatning kamida yetmish foizi amaliy darslarga ajratilgani shundan dalolat beradi. Institut negizida professional ta’lim tizimini raqamlashtirish laboratoriyasi tashkil etilyapti. Parallel ravishda professional ta’lim tizimining barcha turdagi me’yoriy va metodik mahsulotlarini yaratish, ishlab chiqilgan materiallarni ta’lim platformasida keng muhokamaga qo‘yish va yakuniy xulosalarga asosan tayyorlangan mahsulotlarni tajriba-sinov uchun amaliyotga kiritish bo‘yicha ham sa’y-harakatlar olib borilmoqda. Institut faoliyatida dual ta’lim prinsiplariga asoslangan tizimni joriy etish, professional ta’lim sohasida o‘z-o‘zini moliyalashtirish salohiyatini hosil qilish masalalari alohida o‘rin tutadi. Vazirlar Mahkamasining shu yil 29 martdagi "Professional ta’lim tizimida dual ta’limni tashkil etish chora-tadbirlari haqida"gi qarori bu boradagi ishlarimizni jadallashtiradi. Mamlakatimizda professional ta’lim bo‘yicha yuritilayotgan davlat siyosati ta’limning natijadorligiga qaratilganini sohada xizmat qilayotgan har bir mutaxassis yaxshi anglaydi. Zero, amalga oshirilayotgan bu islohotlar eskicha yondashuvlardan voz kechib, kadrlar tayyorlash jarayoniga innovatsion ta’lim texnologiyalarini jadal sur’atda tatbiq etishni nazarda tutadi. Muassasamiz ham aynan mazkur talablardan kelib chiqqan holda, faoliyatini yanada jadal, yangiliklarga tashnalik ruhida davom ettiradi. Xorijiy tajribalar asosida pedagog xodimlarning malaka oshirishga, zarur bilim yoki ma’lumotlarga mavjud ehtiyojini aniqlash va qondirish, ularni malaka oshirish kurslariga jalb etishning yangi mexanizm va metodik ta’minotini yaratish biz uchun hamisha dolzarb vazifa bo‘lib qoladi.

Pedagogik innovatsiyalar, professional ta’lim boshqaruv hamda pedagog kadrlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish institutida 2023-yil 23-iyun kuni professional ta’lim boshqaruv hamda pedagog kadrlarining iyun oyi malaka oshirish tinglovchilari o‘rtasida "ZAKOVAT" intellektual o‘yini bo‘lib o‘tdi. Tinglovchilarning mantiqiy bilimlarini oshirish, sohaga oid ularning intellektual salohiyatini yuksaltirish hamda malaka oshirish davrida olgan bilimlarini yanada mustahkamlash maqsadida tashkil etilgan "ZAKOVAT" intellektual o‘yinida 6 ta jamoa ishtirok etdi. Hakamlar hay’ati tomonidan qatnashchilarga jami 11 ta savol yo‘llandi. Qizg‘in kechgan o‘yin yakunida professional ta’lim muassasalarining o‘quv tarbiyaviy ishlari bo‘yicha direktor o‘rinbosarlari guruhidan tashkil topgan “ZIYO” jamoasi g‘olib deb topildi. G‘olib bo‘lgan jamoaga esdalik sovg‘alari va diplom hamda barcha ishtirok etgan jamolarga maxsus sertifikatlar taqdim etiladi.

2023-yil 7-iyul kuni Toshkent shaharidagi “Whyndham Tashkent" mehmonxonasida “Yangi O‘zbekiston: taraqqiyot, innovatsiya va ma’rifat” mavzusidagi xalqaro sheriklik tashabbuslari haftaligi doirasida “Markaziy Osiyo oliy ta’lim xabi sifatida” mavzusida xalqaro konferensiya bo‘lib o‘tdi. Konferensiya Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi tomonidan YUNESKO, Britaniya Kengashi hamda boshqa xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlikda tashkil etildi Konferensiyani O‘zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vaziri Ibrohim Abdurahmonov, YUNESKOning Bangkokdagi mintaqaviy ofisi direktori Libing Vang hamda O‘zbekistondagi Britaniya Kengashi direktori Denis Veddingxam ochib berdilar. Konferensiya ishtirokchilari tomonidan globallashuv sharoitida oliy ta’lim malakalarini tan olishning xalqaro mexanizmlari, O‘zbekistonda oliy ta’lim transformatsiyasi masalalari muhokama qilindi. Muvaffaqiyatli transmilliy ta’lim xablarini shakllantirish bo‘yicha fikr almashish jarayonida Yaqin Sharq va Janubiy-Sharqiy Osiyo mamlakatlari tajribasiga alohida e’tibor qaratildi. Talabalar mobilligi uchun xalqaro oliy ta’lim tarmog‘i, 21-asrda Markaziy Osiyodagi universitetlarning roli va mas’uliyati, global muammolar davrida universitetning rivojlanish strategiyasi: muammolar va ularni bartaraf etish yo‘llari kabi mavzular ham anjuman kun tartibidan o‘rin oldi. Anjuman Markaziy Osiyo davlatlarida oliy ta’limni xalqarolashtirish, ta’lim sifatini yanada yaxshilash, ilmiy tadqiqotlarni kengaytirish, mintaqa davlatlarida oliy ta’lim transformatsiyasi, dual ta’limni yo‘lga qo‘yish, xalqaro reytinglar kabi mavzularga bag‘ishlandi. Konferensiyada umumiy hisobda taxminan 60 nafar xorijiy va mahalliy ishtirokchilar, jumladan 20 dan ortiq davlatdan yetakchi oliy ta’lim muassasalarining rektorlari, oliy ta’lim bo‘yicha taniqli ekspertlar va yirik xalqaro tashkilotlar vakillari qatnashdilar. Ibrohim Abdurahmonov, Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vaziri, akademik: – Globallashuv davri bizdan oliy ta’lim tizimini qurish uchun tubdan yangi yondashuvlarni talab qiladi. Jahon ta’lim makonida aniq o‘rin egallash uchun Markaziy Osiyo mamlakatlarining milliy ta’lim tizimlari dunyoda ro‘y berayotgan o‘zgarishlar va rivojlanish jarayonlariga moslashishi muhim ahamiyat kasb etadi. So‘nggi yillarda ta’lim sifati va oliy ta’limga qamrovini oshirishga alohida e’tibor qaratilmoqda. So‘nggi besh yil ichida 100 dan ortiq yangi universitetlar tashkil etildi. Hozirgi kunda O‘zbekistondagi universitetlarning umumiy soni 2016 yildagi 77 bilan taqqoslaganda 210 ko‘rsatkichga yetdi. O‘zbekistonda oliy ta’limga qabul qilish darajasi 2016 yilga nisbatan to‘rt barobar oshdi va joriy o‘quv yilida 39 foizga yetdi. Bundan to‘rt yil avval O‘zbekistonda atigi 7 ta xorijiy universitetlar faoliyat yuritgan bo‘lsa, hozirgi kunda 30 taga yetdi. YUNESKOning Bangkokdagi mintaqaviy ofisi direktori Libing Vang: Denise Waddingham O‘zbekistondagi Britaniya Kengashi direktori: – Britaniya kengashi O‘zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi bilan yangi yo‘nalishlarda hamkorlikni yo‘lga qo‘ygan, xususan universitetlarni boshqarish, ta’lim sifatini ta’minlash va inklyuziya. Shuningdek, O‘zbekistonda transmilliy ta’limni qo‘llab-quvvatlashga katta e’tibor qaratilayotgani quvonarlidir. Britaniya Kengashi «Change Academy» loyihasi doirasida vazirlik va Buyuk Britaniyaning «Advance HE» tashkiloti bilan bir necha yildan beri ta’lim sifatiga qaratilgan hamkorlikni amalga oshirib kelmoqda. Bundan tashqari O‘zbekiston oliy ta’lim muassasalarida faoliyat yurituvchi ayol tadqiqotchilari uchun ilk bor «Women in STEM» loyihasi yo‘lga qo‘yildi. Janseit Tuimebaev, Al-Farobiy nomidagi Qozoq milliy universiteti rektori: – Qozog‘iston universitetlarni xalqarolashtirish strategiyasini amalga oshirmoqda, bunda global ta’lim makoniga integratsiya mahalliy oliy ta’lim tizimining raqobatbardoshligini oshiradi va malakali mutaxassislar tayyorlash sifatini oshiradi. Bizda xalqaro universitetlar va xorijiy universitetlarning filiallari mavjud. Qozog‘iston Milliy agrar universiteti negizida Toshkent irrigatsiya va qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalash muhandislari institutining filiali ochilmoqda. Qozog‘iston Fan va oliy ta’lim vazirligi hamda universitetlari Markaziy Osiyoning yagona oliy ta’lim makonini shakllantirish doirasida salmoqli ishlarni amalga oshirmoqda. Markaziy Osiyo doirasida professor-o‘qituvchilar va xodimlarning amaliyot o‘tashi, qo‘shma ilmiy loyihalarni tashkil etishi rejalashtirilgan. Akademik va madaniy tajriba almashish, maqsadida Universitetlar ittifoqi va Markaziy Osiyo davlatlari talabalari ittifoqini tuzish vazifasi qo‘yilgan. Markaziy Osiyo oliy ta’lim xabiga aylanishi shart va lozim. Markaziy Osiyo universitetlari murakkab geosiyosiy vaziyatga qaramay, milliy manfaatlar va o‘ziga xos xususiyatlarni hisobga olgan holda, birdamlik va hamjihatlikni saqlashi zarur, biz xalqlarimiz manfaati va farovonligi yo‘lida olg‘a intilish uchun birga bo‘lishimiz va birgalikda harakat qilishimiz kerak.