Keyingi yillarda yurtimizda ilm-fanga munosabat tubdan o‘zgardi. Ta’lim sohasini isloh etish, ilmiy va innovatsion faoliyatni har tomonlama qo‘llab- quvvatlashga qaratilgan islohotlarga keng yo‘l ochildi. Sifatli ta’lim xizmatlari ko‘rsatish, mehnat bozorining zamonaviy ehtiyojlariga mos yuqori malakali kadrlar tayyorlash yangilanishlarning pirovard maqsadiga aylandi. Shu islohotlar jarayonida kasb-hunar ta’limi sohasiga ham zamonaviy tamoyillar olib kirildi. Xalqaro andozalarga mos professional ta’lim tizimi joriy etildi. Xususan, davlatimiz rahbarining 2019 yil 6 sentabrdagi "Professional ta’lim tizimini yanada takomillashtirishga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida"gi farmoni mazkur islohotlarning mustahkam poydevoriga aylandi. Sababi, unga muvofiq, 2020-2021 o‘quv yilidan boshlab O‘zbekistonda Ta’limning xalqaro standart tasniflagichi darajalari bilan uyg‘unlashgan boshlang‘ich, o‘rta va o‘rta maxsus professional ta’lim darajalarini qamrab olgan professional o‘qitish tizimi hamda tabaqalashtirilgan o‘quv dasturlari joriy etiladigan ta’lim muassasalari tashkil qilindi. Mazkur dasturlar asosida tegishli kadrlar tayyorlaydigan o‘quv maskanlari ro‘yxati tasdiqlandi. Shunga hamohang tarzda professional o‘qitish tizimida tegishli ta’lim dasturlari joriy etilgan kasb-hunar maktablari, kollejlar va texnikumlardan iborat professional o‘quv muassasalari tarmog‘i yaratildi. Ayni paytda yurtimizda 339 ta kasb-hunar maktabi, 201 ta kollej, 185 ta texnikum faoliyat yurityapti. Harakatlar strategiyasidagi ijtimoiy sohani rivojlantirishning ustuvor yo‘nalishlarida uzluksiz ta’lim tizimini yanada takomillashtirish, sifatli ta’lim xizmatlari imkoniyatini oshirish, mehnat bozorining zamonaviy ehtiyojlariga mos yuqori malakali kadrlar tayyorlash siyosatini davom ettirish zarurligi qat’iy belgilab berilgan. Zotan, xalqaro mehnat bozori, integratsion jarayonlarning jadallashuvi, raqamlashtirish, sanoatdagi texnologik inqiloblar davri ham aynan shuni talab qilyapti. Zarur malaka va ko‘nikmalarga ega, raqobatbardosh o‘rta bo‘g‘in mutaxassislari xalqaro andozalarga mos, professional ta’lim tizimida tayyorlanadi. Shu ma’noda, Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining Kasb-hunar ta’limi tizimini innovatsion rivojlantirish, pedagog kadrlarning malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash instituti nafaqat ta’lim muassasalari, balki sohada innovatsion muhit, yangi makon yaratish ishlariga izchil kirishgan. Jumladan, tizimdagi rahbar va pedagog xodimlar uchun yangicha mezonlarda o‘quv kurslari tashkil etilyapti. Mazkur o‘quv yilida malaka oshirishning yigirmaga yaqin yangi moduli joriy qilindi. Ikki yuzdan ortiq vizuallashtirilgan va raqamlashtirilgan yangi elektron ta’lim resurslari bazasi yaratildi. Institut ayni paytda kasb-hunar ta’limini innovatsion rivojlantirish hamda rahbar va pedagog kadrlarni qayta tayyorlash, malakasini oshirish yo‘nalishlarida faoliyat olib bormoqda. Tizimni qisqa vaqt oralig‘ida rivojlantirish va jahon standartlariga to‘la moslashtirish maqsadida rivojlangan mamlakatlar hamda xalqaro tashkilotlarning ilg‘or tajribalari o‘rganilyapti. Jarayonda Germaniya, Shveysariya, Janubiy Koreya, Turkiya va Xitoy kabi davlatlar, YuNESKO, Britaniya kengashi, Germaniya xalqaro hamkorlik jamiyati, Osiyo taraqqiyot banki, Yevropa ta’lim fondi, Turkiya hamkorlik agentligi, Xitoyning Universitetlar uyushmasi kabi tashkilotlardan ikki yuzdan ortiq nufuzli ekspertlar jalb etildi. Ulardan zarur tajriba va xulosalar olindi. Belarus Respublikasining Professional ta’lim respublika instituti bilan professional ta’lim sifatini oshirish, milliy malaka tizimini joriy etish va WorldSkills standartlari asosida kadrlar tayyorlash yo‘nalishlarini qamrab olgan hamkorlik memorandumi imzolandi. Davlatimiz rahbari tomonidan xorijiy migrantlarni tayyorlash tizimini takomillashtirish bo‘yicha belgilab berilgan vazifalar doirasida Rossiya xalqlar do‘stligi instituti bilan hamkorlik o‘rnatilib, O‘zbekistonda uning vakolatxonasi ochildi. Bu migrantlarga rus tilida muloqot qilish va rus tilida kasb o‘rgatish imkonini kengaytiradi. Professional ta’lim rivoji sohada mehnat qilayotgan rahbar va pedagog xodimlar malakasini oshirish qay darajada sifatli yo‘lga qo‘yilganiga ham bevosita bog‘liq. Shu ma’noda, Vazirlar Mahkamasining joriy yil 26 fevraldagi "Professional ta’lim muassasalarining boshqaruv hamda pedagog kadrlarini qayta tayyorlash va malakasini oshirish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori bu boradagi mavjud muammo va kamchiliklarni bosqichma-bosqich bartaraf etish, ko‘zlangan maqsadga qisqa vaqt oralig‘ida erishishga xizmat qiladi. Qarorga muvofiq, rahbar va pedagog xodimlar, kasbiy faoliyat natijalari qayd etishning elektron portfoliosi (ta’lim platformasi) tizimi yo‘lga qo‘yildi. Shunga ko‘ra, kasbiy faoliyat natijalari va erishgan yutuqlariga, asosan, rahbarlar hamda pedagog xodimlar muqobil, masofaviy, malaka oshirish ta’lim muassasalari va uyg‘unlashgan holda malaka oshirishga jalb qilinadi. Shuningdek, qarorga asosan, bosh- qaruv va pedagog kadrlarning ilmiy-pedagogik salohiyatidan kelib chiqib, ularning kasbiy ehtiyojini qondirishga yo‘naltirilgan uzluksiz malaka oshirish shakllarini mustaqil tanlash hamda o‘zlashtirish imkoniyati yaratildi. Malaka oshirish o‘quv rejalariga bugungi kun talablaridan kelib chiqqan holda, boshqaruv kadrlarining faoliyatini amalga oshirish uchun zarur yangi modullar kiritilib, asosiy e’tibor amaliyotga qaratildi. O‘quv rejalardagi umumiy soatning kamida yetmish foizi amaliy darslarga ajratilgani shundan dalolat beradi. Institut negizida professional ta’lim tizimini raqamlashtirish laboratoriyasi tashkil etilyapti. Parallel ravishda professional ta’lim tizimining barcha turdagi me’yoriy va metodik mahsulotlarini yaratish, ishlab chiqilgan materiallarni ta’lim platformasida keng muhokamaga qo‘yish va yakuniy xulosalarga asosan tayyorlangan mahsulotlarni tajriba-sinov uchun amaliyotga kiritish bo‘yicha ham sa’y-harakatlar olib borilmoqda. Institut faoliyatida dual ta’lim prinsiplariga asoslangan tizimni joriy etish, professional ta’lim sohasida o‘z-o‘zini moliyalashtirish salohiyatini hosil qilish masalalari alohida o‘rin tutadi. Vazirlar Mahkamasining shu yil 29 martdagi "Professional ta’lim tizimida dual ta’limni tashkil etish chora-tadbirlari haqida"gi qarori bu boradagi ishlarimizni jadallashtiradi. Mamlakatimizda professional ta’lim bo‘yicha yuritilayotgan davlat siyosati ta’limning natijadorligiga qaratilganini sohada xizmat qilayotgan har bir mutaxassis yaxshi anglaydi. Zero, amalga oshirilayotgan bu islohotlar eskicha yondashuvlardan voz kechib, kadrlar tayyorlash jarayoniga innovatsion ta’lim texnologiyalarini jadal sur’atda tatbiq etishni nazarda tutadi. Muassasamiz ham aynan mazkur talablardan kelib chiqqan holda, faoliyatini yanada jadal, yangiliklarga tashnalik ruhida davom ettiradi. Xorijiy tajribalar asosida pedagog xodimlarning malaka oshirishga, zarur bilim yoki ma’lumotlarga mavjud ehtiyojini aniqlash va qondirish, ularni malaka oshirish kurslariga jalb etishning yangi mexanizm va metodik ta’minotini yaratish biz uchun hamisha dolzarb vazifa bo‘lib qoladi.

Avgust seminari yalpi majlisini Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirining birinchi o‘rinbosari K.Karimov kirish so‘zi bilan ochib berib, professional ta’lim tizimida erishilgan yutuqlar hamda professional ta’limni rivojlantirish bo‘yicha kelgusida har bir rahbarlar belgilab olishi lozim bo‘lgan ustuvor vazifalar haqida to‘xtalib o‘tildi. Avgust seminarlarida professional ta’lim muassasalari rahbarlari va pedagogik kadrlarga ta’lim tizimi bo‘yicha amalga oshirilayotgan ishlar, yangi ishlab chiqilgan o‘quv-me’yoriy hujjatlarni mazmun mohiyatini tushuntirish, ilg‘or xorijiy tajribalar asosida o‘qitish usullarini joriy etish bo‘yicha tajriba almashilishi maqsad qilib qo‘yilgan. Avgust seminarlari ta’lim sohalar bo‘yicha 19 ta sho‘balari joriy yilning 28 avgustiga qadar davom etib barcha o‘qituvchi va ishlab chiqirish ustalari qamrab olinadi.

Joriy yilning 26-yanvar kuni Germaniya xalqaro hamkorlik jamiyati (GIZ) koʻmagida 2022-yilda amalga oshirilishi rejalashtirilayotgan yangi loyiha - “Oʻzbekistonda professional taʼlim tizimini qoʻllab-quvvatlash va takomillashtirish” loyihasining maqsad vazifalari, asosiy yoʻnalishlar strategiyasini belgilab olishga yoʻnaltirilgan seminar oʻtkazildi. Mazkur seminarda hamkor tashkilotlar sifatida Taʼlim inspeksiyasi, Oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi, Savdo-sanoat palatasi, “Oʻztoʻqimachiliksanoat” uyushmasi va boshqa tashkilotlar vakillari hamda xorijiy ekspertlar ishtirok etishdi. Unda yangi loyiha doirasida Oʻzbekistonda yengil sanoat sohasda kadrlar tayyorlashda yangicha yondashuvlar, yirik ish beruvchi korxonalarda negizida dual taʼlimni tashkil etishga oid masalalar muhokama qilindi. 2022-2023-yillar davomida amalga oshirilishi rejalashtirilayotgan yangi loyiha doirasida professional taʼlimni rivojlantirish va qoʻllab-quvvatlash, sifatli taʼlimni tashkil etishning asosiy ustuvor yoʻnalishlari, ish beruvchi korxona va tashkilotlar, vazirlik va idoralar huzurida tashkil etilgan tarmoq kengashlarining vazifalari va ularning taʼlim muassasalari bilan oʻzaro hamkorlikning samarali mexanizmlarini joriy etish bilan bogʻliq masalalarga alohida eʼtibor qaratildi. Taʼkidlanishicha, bugungi kunda mamlakatimizda milliy malaka tizimlarini amaliyotga joriy etish orqali professional taʼlim tashkilotlarida pedagog va ishlab chiqarish taʼlimi ustalarini qayta tayyorlash va malakasini oshirishning yangi tizimi joriy etilmoqda. Shuningdek, taʼlimning xalqaro standart tasnifining 3-4-5 darajalariga mos keluvchi tabaqalashtirilgan dasturlar asosida uzluksiz taʼlimning yangi tizimi yoʻlga qoʻyiladi. Bunda tarmoq kengashlari tomonidan kasbiy koʻnikma va bilimlarni rivojlantirish, muvofiqlash jarayonlari quyidagilarni oʻz ichiga oladi: - mehnat bozori monitoringi asosida sohaning malaka va bilimlariga boʻlgan ehtiyoj va tendensiyalarni aniqlash; - tarmoq malakasini ishlab chiqish, joriy etish va takomillashtirish; - vazirliklar, idoralar va tashkilotlarning kasbiy standartlarni ishlab chiqish va joriy etish boʻyicha faoliyatini muvofiqlashtirish mexanizmini takomillashtirish; - malakani baholash markazlari faoliyatini tashkil etish; - kasbga yoʻnaltirish va axborot materiallarini ishlab chiqish boʻyicha ishlarni tashkil etish; Seminarda shuningdek, professional taʼlim sifatini oshirishda amalga oshiriladigan ustuvor vazifalar ishlab chiqiladigan va xalqaro tajribalarga asosan takomillashtiriladigan oʻquv-meʼyoriy hujjatlar, baholash usullari, oʻqitish metodikalari, pedagog kadrlar malakasining oshirishning zamonaviy usullarini ishlab chiqish va joriy etish kabi yoʻnalishlar boʻyicha vazirlik va idoralar vakillari, shu jumladan, Taʼlim inspeksiyasi mutaxassislari ham taqdimot shaklida oʻz taklif va tavsiyalarini bildirib oʻtishdi. Manba: tdi.uz

Shvetsariya elchixonasi orqali Shvetsariyaning rivojlanish agentligi tomonidan moliyalashtirilayotgan Helvetas Swiss Intercooperationning “O‘zbekiston professional ta’lim reformasini qo‘llab-quvvatlash (SVRP)” loyiha doirasidagi navbatdagi seminari 18-19-yanvar kunlari Pedagogik innovatsiyalar, kasb-hunar ta’limi boshqaruv hamda pedagog kadrlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish institutida o‘tkazilmoqda. Ushbu seminarda O‘zbekiston Respublikasi Savdo-sanoat palatasi, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Ta’lim sifatini nazorat qilish davlat inspeksiyasi, O‘zbekiston Respublikasi Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi va Pedagogik innovatsiyalar institutidan vakillar ishtirok etmoqda. Loyihaning asosiy fazasi o‘z faoliyatini o‘tgan 2021-yil 1-dekabrdan boshlagan va 2024-yil 31-dekabrgacha davom etadi. Ushbu seminarda fazaning 2022-yil uchun ish-rejasi muhokama qilinmoqda.

Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vaziri Abduqodir Toshqulov Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi huzuridagi Pedagogik innovatsiyalar, kasb-hunar ta’limi boshqaruv hamda pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti faoliyati bilan yaqindan tanishdi. Tanishuv jarayonida institut moddiy-texnik bazasi, auditoriyalarning jihozlanishi, “Institut muzeyi”, “Professional ta’limni raqamlashtirish loboratriyasi” va unda yaratilgan innovatsion raqamli ta’lim resurslarini ko‘zdan kechirdi. Institut jamoasi tomonidan profesional ta’lim tizimini metodik ta’minlsh hamda qurilish sohasida yuqori malakali kadrlarni tayyorlash bo‘yicha davlatimiz rahbari qaror va farmonllarida belgilangan vazifalarni ijrosini ta’minlash bo‘yicha amalga oshirilgan ishlar bilan tanishdi. Jumladan, Professional ta’lim tizimiga joriy etilayotgan innovatsion ta’lim texnologiyalari va raqamli ta’lim kontentlari hamda Rossiya Federatsiyasining “Professional ta’limni rivojlantirish instituti” bilan yo‘lga qo‘yilgan hamkorlik doirasida qurilish sohasidagi mehnat migrantlarini tayyorlash bo‘yicha tasdiqlangan qo‘shma dasturlar yuqori baholandi. Abduqodir Toshqulov professional ta’lim tizimini o‘quv-metodik ta’minlash va innovatsion raqamli ta’lim kontentlarini yaratish sohasida amalga oshirilayotgan ishlarni yuqori baholab, bu boradagi ishlarni yanada jadallashtirish bo‘yicha o‘z ko‘rsatmalarini berdi.