Keyingi yillarda yurtimizda ilm-fanga munosabat tubdan o‘zgardi. Ta’lim sohasini isloh etish, ilmiy va innovatsion faoliyatni har tomonlama qo‘llab- quvvatlashga qaratilgan islohotlarga keng yo‘l ochildi. Sifatli ta’lim xizmatlari ko‘rsatish, mehnat bozorining zamonaviy ehtiyojlariga mos yuqori malakali kadrlar tayyorlash yangilanishlarning pirovard maqsadiga aylandi. Shu islohotlar jarayonida kasb-hunar ta’limi sohasiga ham zamonaviy tamoyillar olib kirildi. Xalqaro andozalarga mos professional ta’lim tizimi joriy etildi. Xususan, davlatimiz rahbarining 2019 yil 6 sentabrdagi "Professional ta’lim tizimini yanada takomillashtirishga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida"gi farmoni mazkur islohotlarning mustahkam poydevoriga aylandi. Sababi, unga muvofiq, 2020-2021 o‘quv yilidan boshlab O‘zbekistonda Ta’limning xalqaro standart tasniflagichi darajalari bilan uyg‘unlashgan boshlang‘ich, o‘rta va o‘rta maxsus professional ta’lim darajalarini qamrab olgan professional o‘qitish tizimi hamda tabaqalashtirilgan o‘quv dasturlari joriy etiladigan ta’lim muassasalari tashkil qilindi. Mazkur dasturlar asosida tegishli kadrlar tayyorlaydigan o‘quv maskanlari ro‘yxati tasdiqlandi. Shunga hamohang tarzda professional o‘qitish tizimida tegishli ta’lim dasturlari joriy etilgan kasb-hunar maktablari, kollejlar va texnikumlardan iborat professional o‘quv muassasalari tarmog‘i yaratildi. Ayni paytda yurtimizda 339 ta kasb-hunar maktabi, 201 ta kollej, 185 ta texnikum faoliyat yurityapti. Harakatlar strategiyasidagi ijtimoiy sohani rivojlantirishning ustuvor yo‘nalishlarida uzluksiz ta’lim tizimini yanada takomillashtirish, sifatli ta’lim xizmatlari imkoniyatini oshirish, mehnat bozorining zamonaviy ehtiyojlariga mos yuqori malakali kadrlar tayyorlash siyosatini davom ettirish zarurligi qat’iy belgilab berilgan. Zotan, xalqaro mehnat bozori, integratsion jarayonlarning jadallashuvi, raqamlashtirish, sanoatdagi texnologik inqiloblar davri ham aynan shuni talab qilyapti. Zarur malaka va ko‘nikmalarga ega, raqobatbardosh o‘rta bo‘g‘in mutaxassislari xalqaro andozalarga mos, professional ta’lim tizimida tayyorlanadi. Shu ma’noda, Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining Kasb-hunar ta’limi tizimini innovatsion rivojlantirish, pedagog kadrlarning malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash instituti nafaqat ta’lim muassasalari, balki sohada innovatsion muhit, yangi makon yaratish ishlariga izchil kirishgan. Jumladan, tizimdagi rahbar va pedagog xodimlar uchun yangicha mezonlarda o‘quv kurslari tashkil etilyapti. Mazkur o‘quv yilida malaka oshirishning yigirmaga yaqin yangi moduli joriy qilindi. Ikki yuzdan ortiq vizuallashtirilgan va raqamlashtirilgan yangi elektron ta’lim resurslari bazasi yaratildi. Institut ayni paytda kasb-hunar ta’limini innovatsion rivojlantirish hamda rahbar va pedagog kadrlarni qayta tayyorlash, malakasini oshirish yo‘nalishlarida faoliyat olib bormoqda. Tizimni qisqa vaqt oralig‘ida rivojlantirish va jahon standartlariga to‘la moslashtirish maqsadida rivojlangan mamlakatlar hamda xalqaro tashkilotlarning ilg‘or tajribalari o‘rganilyapti. Jarayonda Germaniya, Shveysariya, Janubiy Koreya, Turkiya va Xitoy kabi davlatlar, YuNESKO, Britaniya kengashi, Germaniya xalqaro hamkorlik jamiyati, Osiyo taraqqiyot banki, Yevropa ta’lim fondi, Turkiya hamkorlik agentligi, Xitoyning Universitetlar uyushmasi kabi tashkilotlardan ikki yuzdan ortiq nufuzli ekspertlar jalb etildi. Ulardan zarur tajriba va xulosalar olindi. Belarus Respublikasining Professional ta’lim respublika instituti bilan professional ta’lim sifatini oshirish, milliy malaka tizimini joriy etish va WorldSkills standartlari asosida kadrlar tayyorlash yo‘nalishlarini qamrab olgan hamkorlik memorandumi imzolandi. Davlatimiz rahbari tomonidan xorijiy migrantlarni tayyorlash tizimini takomillashtirish bo‘yicha belgilab berilgan vazifalar doirasida Rossiya xalqlar do‘stligi instituti bilan hamkorlik o‘rnatilib, O‘zbekistonda uning vakolatxonasi ochildi. Bu migrantlarga rus tilida muloqot qilish va rus tilida kasb o‘rgatish imkonini kengaytiradi. Professional ta’lim rivoji sohada mehnat qilayotgan rahbar va pedagog xodimlar malakasini oshirish qay darajada sifatli yo‘lga qo‘yilganiga ham bevosita bog‘liq. Shu ma’noda, Vazirlar Mahkamasining joriy yil 26 fevraldagi "Professional ta’lim muassasalarining boshqaruv hamda pedagog kadrlarini qayta tayyorlash va malakasini oshirish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori bu boradagi mavjud muammo va kamchiliklarni bosqichma-bosqich bartaraf etish, ko‘zlangan maqsadga qisqa vaqt oralig‘ida erishishga xizmat qiladi. Qarorga muvofiq, rahbar va pedagog xodimlar, kasbiy faoliyat natijalari qayd etishning elektron portfoliosi (ta’lim platformasi) tizimi yo‘lga qo‘yildi. Shunga ko‘ra, kasbiy faoliyat natijalari va erishgan yutuqlariga, asosan, rahbarlar hamda pedagog xodimlar muqobil, masofaviy, malaka oshirish ta’lim muassasalari va uyg‘unlashgan holda malaka oshirishga jalb qilinadi. Shuningdek, qarorga asosan, bosh- qaruv va pedagog kadrlarning ilmiy-pedagogik salohiyatidan kelib chiqib, ularning kasbiy ehtiyojini qondirishga yo‘naltirilgan uzluksiz malaka oshirish shakllarini mustaqil tanlash hamda o‘zlashtirish imkoniyati yaratildi. Malaka oshirish o‘quv rejalariga bugungi kun talablaridan kelib chiqqan holda, boshqaruv kadrlarining faoliyatini amalga oshirish uchun zarur yangi modullar kiritilib, asosiy e’tibor amaliyotga qaratildi. O‘quv rejalardagi umumiy soatning kamida yetmish foizi amaliy darslarga ajratilgani shundan dalolat beradi. Institut negizida professional ta’lim tizimini raqamlashtirish laboratoriyasi tashkil etilyapti. Parallel ravishda professional ta’lim tizimining barcha turdagi me’yoriy va metodik mahsulotlarini yaratish, ishlab chiqilgan materiallarni ta’lim platformasida keng muhokamaga qo‘yish va yakuniy xulosalarga asosan tayyorlangan mahsulotlarni tajriba-sinov uchun amaliyotga kiritish bo‘yicha ham sa’y-harakatlar olib borilmoqda. Institut faoliyatida dual ta’lim prinsiplariga asoslangan tizimni joriy etish, professional ta’lim sohasida o‘z-o‘zini moliyalashtirish salohiyatini hosil qilish masalalari alohida o‘rin tutadi. Vazirlar Mahkamasining shu yil 29 martdagi "Professional ta’lim tizimida dual ta’limni tashkil etish chora-tadbirlari haqida"gi qarori bu boradagi ishlarimizni jadallashtiradi. Mamlakatimizda professional ta’lim bo‘yicha yuritilayotgan davlat siyosati ta’limning natijadorligiga qaratilganini sohada xizmat qilayotgan har bir mutaxassis yaxshi anglaydi. Zero, amalga oshirilayotgan bu islohotlar eskicha yondashuvlardan voz kechib, kadrlar tayyorlash jarayoniga innovatsion ta’lim texnologiyalarini jadal sur’atda tatbiq etishni nazarda tutadi. Muassasamiz ham aynan mazkur talablardan kelib chiqqan holda, faoliyatini yanada jadal, yangiliklarga tashnalik ruhida davom ettiradi. Xorijiy tajribalar asosida pedagog xodimlarning malaka oshirishga, zarur bilim yoki ma’lumotlarga mavjud ehtiyojini aniqlash va qondirish, ularni malaka oshirish kurslariga jalb etishning yangi mexanizm va metodik ta’minotini yaratish biz uchun hamisha dolzarb vazifa bo‘lib qoladi.

O‘zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi (Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi) Sparkassenstiftung for International Cooperation” tashkiloti 2021 yil noyabr oyidan boshlab bilan “Mas’uliyatli moliya” loyihasi doirasida hamkorlikni boshladi. Xususan, 2021 yil noyabr-dekabr hamda 2022 yil aprel oylarida “Mas’uliyatli moliya” loyihasi doirasida Germaniyalik mutaxassislar ishtirokida tadbirkorlikni tashkil etish va uni boshqarishning reallikka yaqin bo‘lgan “Micro Business o‘yini” simulatsiyasiga bag‘ishlangan seminar o‘tkazilib Toshkent shahri va Samarqand viloyatlaridagi 29 nafar tadbirkorlik fani o‘qituvchilari o‘qitildi hamda ularga trenerlik sertifikatlari berildi. Trenerlik sertifikatiga ega bo‘lgan pedagog kadrlar tomonidan 2021/2022 o‘quv yil davomida Samarqand viloyati va Toshkent shahridagi professional ta’lim muassasalarida “Micro Business o‘yini” bo‘yicha seminarlar 500 nafardan ortiq o‘quvchilarni tadbirkorlikka o‘rgatish va moliyaviy savodxonlikka o‘qitilib, ularga sertifikatlar berildi. 2023 yil 20 fevral – 2 mart kunlari Germaniyalik mutaxassislar tomonidan “Moliyaviy va tadbirkorlik ta’limi sohasida professional ta’lim muassasalari o‘qituvchilari hamda rahbarlarini o‘qitish va malakasini oshirish” loyihasi doirasida 14 nafar hududiy boshqarma mas’ul xodimlari hamda 34 nafar professional ta’lim muassasa o‘qituvchilari moliyaviy savodxonlik va tadbirkorlikka ko‘nikmalariga o‘qitildi. Ushbu loyihani o‘quv kursni muvaffaqiyatli tamomlagan hamda tegishli sertifikatga ega trenerlar tomonidan “Moliyaviy va tadbirkorlik ta’limi sohasida professional ta’lim muassasalari o‘qituvchilari hamda rahbarlarini o‘qitish va malakasini oshirish” loyihasi doirasida professional ta’lim muassasalarining 750 nafar tadbirkorlik va biznes asoslari fani o‘qituvchilari Germaniya metodikalari asosida bosqichma-bosqich moliyaviy savodxonlik va tadbirkorlik ko‘nikmalari bo‘yicha o‘qitiladi. Shuningdek, ushbu loyiha doirasida tadbirkorlikka o‘qitish bo‘yicha o‘quv dasturlarinini Germaniya metodikalari asosida takomillashtiriladi. Germaniyaning “German Sparkassenstiftung for International Cooperation” bilan hamkorlikdagi loyiha doirasida quyidagi masalalarni hal qilish rejalashtirilmoqda: - professional ta’lim muassasalarida foydalaniladigan o‘quv dasturlarni xorijiy tajribalar asosida takomillashtirish; - “Biznes asoslari” va “Biznesni tashkil etish va yuritish” fanlari o‘qituvchilarni xorijiy tajribalar va metodlar asosida o‘qitish; - “Biznes asoslari” va “Biznesni tashkil etish va yuritish” fani o‘qituvchilari malaka oshirish dasturlarini Germaniya tajribasi asosida takomillashtirish va Pedagogik innovatsiyalar instituti ta’lim jarayoniga joriy etish; - o‘qituvchilarni tizimli ravishda biznes ko‘nikmalarning yangi modullari bilan malakasini oshirib borishni shu jumladan Germaniyada tashkil etish; - o‘quvchilar uchun biznes yuritish bo‘yicha mobil ilovalar ishlab chiqish va o‘quvchilar o‘rtasida turli musobaqalar tashkil qilish; - “Biznes asoslari” va “Biznesni tashkil etish va yuritish” fani bo‘yicha takomillashtirilgan yangi materiallar bilan barcha professional ta’lim muassasalarini ta’minlash; - tadbirkorlikka o‘qitishni o‘quvchilar uchun qiziqarli va biznes simulyatsiyaga asoslangan metodikkalar orqali tashkil etish; - tadbirkorlikka o‘qitishda bank va professional ta’lim muassasasi hamkorligi yo‘lga qo‘yish; - loyiha doirasida tegishli dasturlarni muvaffaqiyatli tamomlagan o‘quvchilarga sertifikat berish va ularni shu asosidan bankdan kredit olishini tashkil qilish; - Germaniya tajribasi asosida tayyorlangan o‘qituvchilar yordamida professional ta’lim muassasalarida aholi uchun tadbirkorlikka o‘rgatishga mo‘ljallangan qisqa muddatli pullik kurslarni tashkil etish. Ma’lumot o‘rnida: “German Sparkassenstiftung for International Cooperation” tashkiloti Germaniyaning barcha omonat kassalarining (“Sparkassen”) rivojlanish loyihalarini amalga oshiruvchi fond hisoblanadi. Tashkilotning asosiy vazifasi – muvaffaqiyatli “Sparkassen” modelini butun dunyo va turli mintaqalarda tarqatishdan iborat o‘lib, rivojlanayotgan mamlakatlar va rivojlanayotgan mehnat bozorlarida aholiga moliyaviy xizmatlardan foydalanish imkoniyatini berish orqali fond ularni qashshoqlikdan yaxshiroq darajaga olib chiqish uchun imkoniyatlar yaratishga intiladi. 200 yildan ziyod vaqt mobaynida “German Sparkassenstiftung” aholining barcha guruhlarini moliyaviy jalb qilish, agar u samarali va professional tarzda tashkil etilsa, muvaffaqiyatli va barqaror ravishda amalga oshirilishi mumkinligini aniq ko‘rsatib bermoqda. “German Sparkassenstiftung” ushbu asosiy muvaffaqiyat omillarini loyihalar amalga oshirilayotgan tegishli mamlakatlardagi sheriklariga o‘tkazadi. Shu vaqt ichida “German Sparkassenstiftung” jamg‘armasi dunyoning 80 mamlakatida 200 dan ortiq uzoq muddatli loyihalarni amalga oshirdi.

Joriy yilning 29-30 mart kunlari Pedagogik innovatsiyalar institutida Germaniya xalqaro hamkorlik jamiyati (GIZ)ning “O‘zbekiston kasb-hunar ta’limi tizimida islohot va modernizatsiya jarayonini qo‘llab-quvvatlash” loyihasi tomonidan Professional ta’lim tizimida DMS va LMS tizimlari uchun texnik talablarni ishlab chiqish bo‘yicha ishchi seminari tashkil qilindi. Ishchi seminarda Germaniya xalqaro hamkorlik jamiyati (GIZ), Germaniyaning APO-COACH kompaniyasi, Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi va Pedagogik innovatsiyalar instituti vakillari qatnashmoqda. Germaniyaning “APO-COACH” kompaniyasi eksperti Mayk Finsh DMS va LMS tizimlari uchun texnik talablarni ishlab chiqishning muhim jihatlari bo‘yicha taqdimot qildi. Ishchi seminarda texnik talablarni ishlab chiqishning quyidagi jihatlari muhokama qilinadi: • huquqiy va me’yoriy talablar, xavfsizlik; • dizayn va loyihaviy boshqaruv tamoyillari; • ishchi jarayonga oid talablar; • arxitekturaga oid talablar; • tizim administratorlari va boshqarish bo‘yicha zarur funksiyalar; • ekspluatatsiya xususiyatlariga oid talablar; • asosiy texnik talablar; • xizmat tavsifi; • yetkazib beruvchi (ishlab chiquvchi)ga va uning uning jamoasiga oid talablar, baholash mezonlari; • barqarorlik mezonlari. Ishchi seminar 1-kunida huquqiy va me’yoriy talablar, xavfsizlik va ishchi jarayonga oid talablar, 2-kunida tizimning asosiy texnik talablarni muhokama qilish belgilangan.

Pedagogik innovatsiyalar, professional ta’lim boshqaruv hamda pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti va Rossiya Federatsiyasi Professional ta’limni rivojlantirish instituti (PTRI) bilan 2023-yilning 21-may yakuni “Milliy malaka tizimlari, malakalarni baholash markazlarini tashkil etish: muammo va yechimlar” mavzusida seminar-trening bo‘lib o‘tdi. Seminar-treningda O‘zbekiston va Rossiya Federatsiyasi Milliy malaka tizimlari, Tarmoq kengashlari faoliyati, kengashlar huzuridagi Malakani baholash markazlari faoliyatlari qiyosiy tahlili o‘tkazildi, mavjud muammolar va ular yechimi yuzasidan tomonlar fikrlari eshitildi. Kelgusida o‘zaro hamkorlik doirasida professional ta’lim tizimini metodik ta’minlash, ta’lim mazmuni va sifatini oshrish bo‘yicha ilmiy-amaliy tadbirlar o‘tkazish kelishib olindi.

2023-yilning 17—24-iyun kunlari O‘zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi vakillarining Germaniya xalqaro hamkorlik jamiyati (GIZ) bilan amalga oshirilayotgan “Markaziy Osiyoda iqtisodiy o‘sish sektorlari uchun professional ta’lim” (RECA5) loyihasi doirasida dual ta’lim asosida kadrlar tayyorlash jarayoni bilan tanishish uchun Germaniyaga o‘quv-amaliy tashrifi tashkil etildi. Asosiy maqsad – ta’lim tizimini isloh qilishni qo‘llab-quvvatlash doirasida olingan bilimlarni amalda qo‘llash maqsadida ishtirokchilarni Germaniyadagi dual ta’lim tizimi bilan yaqindan tanishtirishdan iborat. Safarining birinchi kuni Vazirlik vakillarini Reynland-Pfals federal yerining Bosh vaziri Malu Dreyer xonim qabul qildi. Shundan so‘ng, Ta’limni nazorat va xizmat ko‘rsatish boshqarmasiga (Trier) tashrif uyushtirildi, unda ishtirokchilarga kasb-hunar ta’limi muassasalarida sifatni ta’minlash, ishlab chiqarishda sifat nazoratini amalga oshirish tajribasi o‘rganildi. Kasb-hunar ta’limi muassasalarida kadrlar tayyorlash jarayoni, uzluksiz ta’lim, o‘ziga xos xususiyatlari, dual ta’limni tashkil holati, bitiruvchilarni yakuniy baholash tizimi bilan tanishish uchun Koblens shahri Hunarmandchilik palatasiga tashrif amalga oshirildi. Germaniyada amaliy dual ta’lim nafaqat kasb-hunar ta’limi, balki xususiy sektor faol ishtirokida oliy ta’lim bosqichida ham amalga oshiriladi. Shu bilan birga, o‘quv safari davomida oliy va professional ta’lim tizimida dual ta’limda o‘qitish jarayoni bilan yaqindan tanishish uchun Koblens shahridagi Yuliusa Vegelera nomidagi kasb-hunar maktabi va Koblens amaliy fanlar universiteti uchrashuvlar tashkil qilindi. Tashrif davomida ish beruvchi korxonalar hamda Germaniyaning dual kasbiy ta’lim tizimida muhim rol o‘ynaydigan organ – Kasbiy ta’lim Federal instituti (BiBB) faoliyati bilan yaqindan tanishish va ularning tajribalarini o‘rganish rejalashtirilgan.